طرح تعالی مدیریت مدرسه ۱۴۰۲-۱۴۰۳

طرح تعالی

از آن جا که هر نهاد یا سازمانی برای رشد و بهبود مستمر ، به یک الگو نیازمند است ، آموزش و پرورش نیز به عنوان یک نهاد عظیم و اثر گذار در جامعه از این مهم مستثنی نیست و ضرورت اجرای برنامه ای که بتواند مسیر تعالی مدیریت را تعریف ، تسهیل ، تسریع و دست یافتنی کند چند برابر می شود . بدین منظور برنامه ی (( تعالی مدیریت مدرسه )) با الهام از الگوی تعالی سازمانی به منظور اجرا در سراسر کشور طراحی و تولید گردید. مدل تعالی ، نوعی ساختار مدیریتی است که با تکیه بر اصول و مفاهیم اساسی و توجه به معیار های اصلی مدیریت کیفیت جامع و سیستم خود ارزیابی موجبات پیشرفت و بهسازی مدرسه را فراهم می سازد.برنامه تعالی مدیریت مدرسه آموزش و پرورش را به سمت یک سیستم آموزشی مبتنی بر برنامه و عمل ، پاسخ گویی بیشتر و توجه به نیاز های جامعه سوق خواهد داد . اجرای دقیق خود ارزیابی و ارزیابی بیرونی بر اساس تعاریف و شاخص های تعیین شده ، به مدیریت مدرسه فرصت می دهد با بهره گیری از یک سیستم هوشمند و کار آمد شناسایی و به کارگیری مطلوب منابع و ظرفیت های موجود ، بهبود مستمر و تعالی فرآیند آموزشی تربیتی مدرسه را ممکن سازد. بدین ترتیب تمامی فرآیندهای مدیریت در مسیر تحول قرار گرفته و تفکر بهبود مستمر به عنوان یک اصل و ارزش در مدارس نهادینه می شود .


کلمات کلیدی: تعالی، مدیریت تعالی، مدیریت مدرسه، مدیریت آموزشی

تعریف برنامه طرح تعالی

برنامه تعالی مدیریت مدرسه سعی دارد با تکیه بر سند تحول بنیادین و نگاهی تعالی بخش ، مدرسه محور ، مشارکت جو و کیفیت مدار ضمن تمرکز بر فرآیندهای مدیریتی شرایطی را فرآهم آورد تا کلیه ی عوامل موثر در مدیریت مدرسه ضمن شناسایی ظرفیت ها و توانایی های داخلی و پیرامونی خود ، با اتخاذ رویکرد برنامه محوری نسبت به تعیین اهداف و طراحی برنامه ی عملیاتی مدرسه اقدام کند و با نگاهی تیزبین و نقاد به صورت مستمر عملکرد مدرسه خود را نسبت به نقشه ی راه یا برنامه ی عملیاتی و هدف های قصد شده بسنجد . هم چنین به منظور جلوگیری از هرگونه اتلاف فرصت ، با تشخیص خطاها و شکاف های عملکردی ، راه های بهبود را شناسایی کند و با برنامه ریزی مناسب به اجرای راهکار های بهبود اقدام نماید تا از این طریق کیفیت مدیریت مدرسه را ارتقا بخشیده و افزایش و بهره وری را ممکن سازد .

ضرورت اجرای طرح تعالی در مدارس

سیمای مدرسه در افق چشم انداز ۱۴۰۴ در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش با ویژگی های مترقی آن ، سیاست ها و اولویت های ابلاغی وزیر وقت آموزش و پرورش جناب آقای دکتر فانی مبنی بر ارتقای کیفیت آموزشی و پرورشی مدارس و بهبود مدیریت آموزشگاهی هم چنین ارتقای سطح آگاهی عمومی جامعه و شکل گیری انتظارات جدید والدین نسبت به ماهیت و کارکردهای مدرسه ، ما را از برنامه ریزی برای استقرار مدیریت برنامه محور ، کیفیت مدار و تعالی بخش که در شکل گیری و هویت بخشی به مدارس نقش اساسی ایفا می کند ، ناگزیر می سازد . برنامه تعالی مدیریت مدرسه در راستای پاسخ گویی به این نیاز و ضرورت طراحی شده است .

اهداف
۱ – زمینه سازی برای دست یابی به استاندارد های آموزشی و مدیریتی در مدارس
۲ – زمینه سازی به منظور ارتقای کیفیت آموزشی و پرورشی مدارس
۳ – حرکت به سوی نهادینه سازی نگاه تعالی بخش در فرآیندهای مدیریتی
۴ – ایجاد وفاق سازمانی از طریق توسعه ی فرهنگ کارگروهی در مدرسه
۵ – ترویج و تقویت سیستم خود ارزیابی در راستای بهبود و تعالی عملکرد مدیریت در مدرسه
۶ – افزایش انگیزه ی مدیران و دیگر کارکنان برای بهبود عملکرد
۷ – توسعه و تقویت مشارکت کارکنان ، دانش آموزان و اولیا در امر راهبری و مدیرت مدرسه

محور ها و ملاک ها و شاخص های برنامه تعالی مدیریت مدرسه

در تعیین مجموعه ی ملاک ها و شاخص ها برنامه تعالی مدیریت مدرسه و اهداف آن در مدارس مجری برنامه ، سعی شده است ضمن توجه به کارکرد ها و مآموریت های مدرسه ، ۱۰ محور کلیدی شامل :

  • تدوین برنامه عمل
  • توسعه ی توانمندی ها و مشارکت دانش آموزان در اداره ی مدرسه
  • توسعه ی مشارکت اولیا و نهاد های اجتماعی در امور مدرسه
  • استقرار نظام یاد دهی و یادگیری
  • توسعه مشارکت دانش آموزان در اداره ی مدرسه
  • سلامت – تربیت بدنی – پیشگیری و ایمنی
  • فعالیت های مکمل – فوق برنامه و پرورشی
  • برقراری نظام رشد آفرین انگیزشی
  • مدیریت امور اجرایی و اداری
  • خلاقیت و نو آوری

مورد تأکید و توجه قرار گیرد . که هر کدام از این اهداف ، در برنامه تعالی مدیریت مدرسه خود به راهبرد های مختلفی تقسیم می گردد ، لذا مدیریت در مدارس تعالی می بایست این اهداف را مد نظر داشته باشد و نیز ارزیابی ها چه در اول کار و چه بعد از انجام کار به صورت خود ارزیابی در ابتدا و با شاخص های ارزیابی در پایان کار از روند اجرای طرح تعالی مدیریت مدرسه بهره بگیرد .
۱- تبیین چشم انداز، رسالت و تدوین برنامه عمل:    
مدیران مدارس متعالی(رهبران آموزشی ) مأموریت و دور نمای مدرسه خود را با مشارکت مؤثر و همفکری دیگر کارکنان از طریق استراتژی متمرکز براهداف سند تحول بنیادین و منافع ذینفعان (کارکنان، دانش آموزان، اولیاء) محقق می سازند. این مدارس در تدوین استراتژی از اطلاعات و شواهد موجود در خصوص شرایط فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و…. دانش آموزان و هم چنین گزارشات پیشرفت تحصیلی – تربیتی آنان به عنوان دروندادها به طور گسترده و مناسب استفاده می نمایند و ذینفعان را از ارزش ها، رسالت ها و اهداف مدرسه آگاه می سازند. این رهبران آموزشی دستیابی به اهداف را تسهیل می کنند و درمقاصد خود ثبات دارند و همواره قادر خواهند بود با ترغیب و تشویق کارکنان خود در محیط مدرسه وفاق سازمانی ایجاد نمایند.
۲- توسعه ی توانمندی ها و مشارکت نیروی انسانی:  
مدیران مدارس متعالی توان کارکنان خود را در سطوح فردی، تیمی و سازمانی مدیریت کرده و ارتقا می بخشند. آن ها عدالت و برابری را ترویج کرده و کارکنان خود را در امور سازمان مشارکت داده و از این طریق آن ها را توانمند می سازند. در این گونه مدارس، با تعامل مؤثر میان مدیر وکارکنان انگیزه و تعهد سازمانی تقویت شده و کارکنان فعالیت های مدرسه را در مسیر بهبود مستمر و تعالی قرار می دهند.
۳-استقرار نظام یاددهی – یادگیری:    
در مدارس متعالی تلاش می گردد با مشارکت فعال دانش آموزان و بکارگیری روش های تدریس مؤثر و منعطف ، بهره گیری از فناوری های نوین آموزشی و راهبردهای خلاقانه ، آنان را در فراگیری روش های مسئله یابی و حل مسئله ، درک و فهم مفاهیم درسی و شناسایی ارتباط معنایی آن مفاهیم با زندگی و هم چنین کاربرد آموخته ها در زندگی یاری نمایند.
۴- توسعه مشارکت دانش آموزان در اداره ی مدرسه:    
مدارس متعالی باخلق ظرفیت های جدید از طریق مشارکت دانش آموزان در تدوین و اجرای برنامه های آموزشی و پرورشی، ضمن وسعت بخشی به اندیشه دانش آموزان، بستر های مناسب را برای بروز استعداد ها، تقویت حس مسئولیت پذیری و اعتماد به نفس ، تلفیق اندیشه و عمل و نیز زمینه های اجتماعی شدن و جامعه پذیری آنان را فراهم می نمایند.
۵-محور توسعه ی مشارکت اولیاء و نهادهای اجتماعی در امور مدرسه :  
مدیران مدارس متعالی به منظور ایجاد زمینه های لازم و ظرفیت سازی مطلوب تلاش می نمایند با مشارکت، هماهنگی و هم فکری میان مربیان ، اولیا و نهادهای اجتماعی زمینه های تربیت و رشد فکری و اخلاقی دانش آموزان را فراهم نمایند.
۶- محور مدیریت امور اجرایی و اداری: 
شناسایی ، بکارگیری بهینه و استفاده ی حداکثری از ظرفیت های بالقوه و بالفعل مدرسه، برقراری نظم و ایجاد محیطی آرام و پویا و انجام امور به صورت کارآ و اثربخش.
۷-محور فعالیت های مکمل و فوق برنامه :  
مدارس متعالی به منظور غنی سازی برنامه ها و تعمیق یادگیری در دانش آموزان ، فعالیت های مکمل و فوق برنامه را با توجه به نیازها ، استعدادها و علائق دانش آموزان پیش بینی و اجرا نموده تا ضمن ایجاد فرصت هایی برای کسب تجربه دانش آموزان در درون و بیرون مدرسه ، محیط آموزشی را به محیطی پرنشاط و پویا تبدیل نمایند .
۸- محوربرقراری نظام رشد آفرین انگیزشی:    
مدارس متعالی در طراحی نظام یادگیری خویش، چهارچوب هدفمند و برانگیزاننده ی درونی و بیرونی مناسبی را پیش بینی و مستقر می کنند . در این راستا اجزاء و عناصر انسانی ذی نفع اعم از دانش آموزان ، کارکنان و اولیاء ضمن شناسایی هویت سازمانی ، به ارتقاء سطح فکری، علمی و عملی خود می اندیشند و در جهت شکوفایی افزون تر و رقابت همراه با رفاقت، گام های عملی ارزنده ای را بر می دارند. در این نظام، مدرسه با در نظر گرفتن مکانیزم های تشویق و ترغیب درونی و بیرونی رشد انگیزشی ذی نفعان را عالمانه مورد هدف قرار می دهد.

فرایند ارزیابی بر اساس چهارچوب معرفی شده:  
چهارچوب اصلی مجموعه ی حاضر شامل ۸ محور وملاک های مورد ارزیابی از فرایند فعالیت های کیفی انجام شده در مدرسه می باشد. با توجه به ضریب اهمیت هریک از ملاکها امتیاز آن تعیین و براساس تعداد بندهای ملاک ها امتیاز نهایی هر محور تعیین شده است . (به طور مثال در محور نمون برگ شماره ۱ملاک ها در ۷ بند تبیین شده اند و امتیاز نهایی این محور ۷۰ می باشد در صورتی که محور شماره ۳ با داشتن تعداد ۱۰ بند ارزیابی دارای ۱۰۰ امتیازمی باشد). دارای . لازم به ذکر است سقف امتیاز در هر بند ۱۰ امتیاز در نظر گرفته شده است که پس از محاسبه امتیاز دریافتی در هر بند ، درجه ارزشیابی مدرسه در آن ملاک تعین ودر پایان هر محور نیز درجهارزشیابی مدرسه در آن محور تعیین می گردد و پس از اتمام و ارزیابی تمامی محورها و محاسبهی میانگین امتیازات دریافتی از سوی داوران میزان موفقیت و عنوان کسب شده از سوی مدرسه اعلام می گردد.

چکیده سند تحول بنیادین آموزش و پرورش
تحول بنیادین در نظام آموزش و پرورش مبتنی بر آرمانهای بلند نظم اسلامی باید معطوف به چشم اندازی باشد که در افق روشن ۱۴۰۴ ترسیم گر ایرانی توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادی علمی و فناوری در سطح منطقه با هویتی اسلامی انقلابی و الهام بخش همراه تعالیم سازنده و موثر در عصر روابط بین المللی است.
این سند مشتمل بر هشت فصل می باشد که در سال ۹۰ به تصویب رسید و لازم الاجرا می باشد.

فصل اول: کلیات
تعلیم و تربیت: فرایندی تعالی جویانه مبتنی بر نظام معیار اسلامی به منظور هدایت افراد جامعه در راستای شکل گیری و پیشرفت جامعه اسلامی را فراهم می آورد.
ساحت های تعلیم و تربیت: ساحت های مندرج در فلسفه تعلیم و تربیت در جمهوری اسلامی تعلیم و تربیت اعتقادی عبادی و اخلاقی و هنری علمی و فناورانه می باشد.
نظام معیار اسلامی: مبانی و ارزش های مبتنی در دین اسلام مشتمل بر سلسله مراتبی از ارزش هات که نازل به همه ابعاد در زندگی انسان است.
شایستگی های پایه: مجموعه ای ترکیبی از صفات و توانمندی های فردی و جمعی است که متربیان برای دستیابی به مراتب حیات طیبه باید اینگونه صفات را کسب کنند.
هویت: فرایند مجموعه ای از بینش ها، باورها، گرایش ها، اعمال و صفات آدمی است.
معلم و مربی: رسالت خطیر تربیت دانش آموزان را در نظام تعلیم و تربیت بر عهده دارد.
جامعه اسلامی: اجتماعی است که بر روی نمودن به خدا در حالت تسلیم و رضا استوار می شود و بر توحید و عنوان اساس تکوین و گسترش روابط اجتماعی تاکیید می گردد.
سنین لازم التعلیم: سنین افراد لازم التعلیم (لازم التربیه) طبق قانون مشخص می شود.
حیات طیبه: یکی از مشخصات اصلی حیات تکیه بر ارزش غایی زندگی قرب الی ا… و نظام معیار متناسب با آن یعنی مبانی و ارزش های مقبول دین است.
چشم انداز: معرف وضعیت مطلوب دست یافتن است که با الهام از وضعیت آرمانی انعکاس یافته و رهنمای تعلیم و تربیت رسمی ترسیم شده است.
نظام دوری: عبارت است از همراهی معلم با دانش آموزان در چند پایه تحصیلی.

فصل دوم: بیانیه ارزش ها
گزاره های ارزش مندرج در بنیانیه ارزش ها: باید و نباید های اساسی است که لازم است تمام اجزا و مولفه های نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی هماهنگ با آنها بوده و از سیاست گزاران پایبند به آنها باشد.مسولیت پذیری همه جانبه: استمرار فرهنگ اسلامی / صیانت از وحدت ملی و انسجام اجتماعی / وطن دوستی و افتخار به ارزش های اصلی و ماندگار اسلامی / عدالت تربیتی در ابعاد کمی و عدالت کیفی با رعایت تفاوت های فردی / تقش تربیتی اماکن مذهبی / منزلت علم نافع و جایگاه عالم و معلم / سلامت جسمانی، نشاط و تقویت اراده / تقش معلم به عنوان هدایت کننده / آینده پژوهی بر پایش تحولات موثر بر تعلیم و تربیت رسمی / جامعیت، یکپارچگی و توجه با ساحت های تعلیم و تربیت

فصل سوم: بیانیه ماموریت
این نهاد ماموریت دارد زمینه دستیابی دانش آموزان در سنین لازم التعلیم طی دوازده پایه تحصیلی (چهار دوره سه ساله) به مراتبی از حیات طیبه در ابعاد فردی، اجتماعی، خانوادگی و جهان را به صورت نظام مند فراهم سازد.

فصل چهارم: چشم انداز
مدرسه در افق چشم انداز ۱۴۰۴: مدرسه جلوه های از تحقق، مراتب حیات طیبه و زمینه ساز درک و اصلاح موقعیت توسط دانش آموزانی که دارای ویژگی هایی از قبیل تجلی و پخش فرهنگ غنی اسلامی- نقطه اتکای دولت و ملت در رشد کشور- برخوردار از قدرت تصمیم گیری در چهارچوب سیاست های محلی، منطقه ای و بومی- نقش آفرینی در انتخاب آگاهانه دانش آموزان

فصل پنجم: هدف های کلان
تربیت انسانی موحد، مومن و معتقد به مقام بر اساس نظام معیار اسلامی-ارتقای نقش نظام تعلیم و تربیت رسمی در رشد و تعالی کشور گسترش و تامین جامعه عدالت آموزشی و تربیتی- برقراری نظام اثر بخش و کارآمد مدیریت منابع انسانی-مشارکت خانواده در تعالی نظام تعلیم و تربیت-تحول در نظام برنامه ریزی آموزشی و درسی و زیرساخت های پایه های کالبدی.

فصل ششم: راهبرد های کلان
استقرار نظام تعلیم و تربیت اسلامی بر اساس مبانی نظری و فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی-نهادینه کردن نگاه یکپارچه به فرآیند تعلیم و تربیت با رویکرد تعالی بخش در کلیه مولفه های نظام-ابتناء فرآیند طراحی، تدوین و اجرای اسناد تحویلی زیرنظام ها-توسعه و نهادینه کردن مشارکت اثر بخش و مسولیت پذیری مردم در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی-گسترش و تعمیق فرهنگ، پژوهش و ارزشیابی، خلاقیت و نوآوری و نظریه پردازی در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی-بهره مندی هوشمندانه از فناوری های نوین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی-تعامل اثربخش و فعال نظام و تعلیم و تربیت رسمی عمومی با سایر نهادها-استقرار نظام مدیریت اثر بخش، کارآمد، مسولیت پذیر در نظام تعلیم و تربیت رسمی و عمومی-ارتقای جایگاه نظام تعالیم و تربیت کشور به عنوان مهمترین نهاد تربیت نیروی انسانی-ارتقای معرفت و بصیرت دینی، انقلابی برای رشد و تعالی معنوی و اخلاقی-بازنگری و بازسازی ساختارو رویه ها-توسعه مستمر شایستگی ها و توانمندی های اعتقادی و حرفه ای فرهنگی-توسعه ظرفیت ها و توانمندی های آموزش و پرورش برای حضور در صحنه های بین المللی ارتقای جایگاه علم و علم آموزی به عنوان عاملی موثر در دستیابی به حیاط طیبه.

فصل هفتم: هدف های عملیاتی و راه کارها
پرورش تربیت یافتگانگی که: دین اسلام را حق می دانند- از دانش های پایه و عمومی برخوردارند-درک احترام به قانون دارند-دارای یک مهارت مفید برای تامین معاش هستند-مفاهیم بهداشت فردی و اجتماعی را کسب می کنند.
تعمیق تربیت و آداب اسلامی، تقویت اعتقاد به ارزش های انقلاب
ترویج و تعمیق فرهنگ حیا، عفا و حجاب متناسب با قابلیت ها و ظرفیت های نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی
تقویت بنیان خانواده و کمک به افزایش سطح توانایی ها و مهارت های خانواده در ایفای نقش تربیتی مناسب
تامین و بسط عدالت در برخورداری از فرصت های تعلیم و تربیت با کیفیت مناسب و توجه به تفاوت های دختران و پسران
تنوع بخشی: محیط های یادگیری در تعلیم و تربیت عمومی
افزایش نقش مدرسه به عنوان یکی از کانون های پیشرفت محلی به ویژه در ابعاد فرهنگی-اجتماعی
افزایش مشارکت نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی و مدرسه و معلمان در رشد و تعالی کشور در عرصه های دینی، فرهنگی، اجتماعی در سطح محلی و ملی به عنوان نهاد مولد سرمایه انسانی، فرهنگی، اجتماعی و معنوی
جلب مشارکت ارکان سهیم و موثر در بخش عمومی و غیر دولتی در تعلیم و تربیت رسمی عمومی
ارتقای منزلت اجتماعی و جایگاه حرفه ای منابع انسانی با تاکید بر نقش الگویی و جایگاه معلم
باز مهندسی سیاست ها و بازتنظیم اصول حاکم در برنامه درسی تربیت معلم با تاکید بر کارورزی و طراحی سیاست های مناسب برای ارتقای شیوه های جذب، تربیت و نگهداشت معلمان در آموزش و پرورش
برقراری الگوی جبران خدمات و تامین نیروی انسانی درخور منزلت فرهنگیان با توجه به لزوم تمام وقت شدن آنان
افزایش نقش شورای آموزش و پرورش استان، مناطق و مدارس در تقویت فعالیت های تربیتی استان، منطقه و مدرسه در چهارچوب سیاست ها و برنامه های ملی
ایجاد و متناسب سازی فضای تربیتی باویژیگی هاونیازهای دانش آموزشرایط اقلیمی،فرهنگی وجغرافیایی
اصلاح محتوا، ارتقای جایگاه، افزایش کیفیت وکارآمدی علوم انسانی درنظام تعلیم وتربیت رسمی عمومی مبتنابرمبنای دینی درچهارچوب نظام معیاراسلامی
تنوع بخشی درارایه خدمات آموزشی
ارتقای کیفیت فرآیند تعلیم وتربیت باتکیه براستفاده هوشمندانه ازفناوری های نوین
تغییرونوع آوری درنظام تعلیم وتریت رسمی عمومی بارویگردتعالی بخش،پویاوبالنده
استقرارنظام ارزشیابی وتضمین کیفیت درتعلیم وتربیت درسی عمومی
تامیت تخصص وتنوع بخش به منابع مالی
بازنگری وبازمهندسی ساختارها ورویه ها وروش ها
ارتقاوبهبودمستمرکیفیت نظام کارشناسی،مدیریت وراهبردی آموزش وتربیتی درنظام تعلیم وتربیت رسمی
توسعه ظرفیت پژوهش ونوآوری، نظریه پردازی و مستند سازی تجربیات تربیت بومی

فصل هشتم
چارچوب نهادی و نظام اجرایی تحویل بنیادین آموزشی و پرورشی، تحقیق اهداف  و برنامه های سند ملی آموزش و پرورش در افق چشم انداز در دو سطح صورت می پذیرد.
بخش اول: سیاست گذاری، نظارت و ارزیابی در سطح کلاس
بخش دوم: برنامه ریزی و نظام اجرایی

 برنامه درس ملی:
برنامه در ملی به عنوان یکی از زیر نظام های اصلی سند تحول بنیادین و به منزله نقش جامع یادگیری، زمینه ایجادتحول همه جانبه، گسترده و عمیق در مفاهیم و محتوایی آموزشی را فراهم می آورد.کار تحقیق و پژوهش و تدوین این سند از اسفند ماه سال ۸۴آغاز شد و تا پایان سال ۹۰بار ها در معرض نقد و بررسی قرار گرفت و سپس تا سال ۹۱ ابلاغ شد که به شرح زیر جهت اجرا به تصویب رسیده است.
۱) مبانی فلسفی و علمی درس ملی:
مبتنی بر مبانی نظری سند تحول بنیادین می باشد.
۲) چشم انداز:
برنامه های درسی و تربیتی آموزش و پرورش در راستای فرهنگ  و تمدن ایرانی در چشم انداز نظام تعلیم تربیت رسمی در افق ۱۴۰۴با بهره گیری از الگویی پیشرفته زمینه تربیتی نسلی موحد و مومن بر اساس نظام معیار اسلامی را فراهم میسازد.

این برنامه ها دارای ویژگی های زیر است.
مبتنی برمبانی و ارزش ها و معارف اسلام ناب محمدی(ص) .
برخوردار از یافته های علمی و پژوهشی
بهره مند از دستاورد ها و یافته های علمی فرهنگ و تمدن اسلامی
منسجم، متعادل ، کار آمد و نشاط آفرین
ناظر به ویژگی ها و فطرت الهی دانش آموزان و نیاز های اساسی جامعه
مدرسه به عنوان جلوه ای از تحقق مراتبی از حیات طیبه و قانون اصلی تحقق اهداف برنامه های اصلی و تربیتی
۳) اصول ناظر بر برنامه های درسی و تربیتی:
«دین محوری، تقویت هویت ملی، اعتبار نقش یادگیرنده، اعتبار نقش مرجعیت معلم، اعتبار نقش پایه خانواده،
جامعیت، توجه به تفاوت ها، تعادل، یادگیری مادام العمر، جلب مشارکت و تعامل، یکپارچگی و فراگیری
۴) رویکرد و جهت گیری کلی:
رویکرد برنامه های درسی«فطرت گرایی توحیدی» به منظور دست یابی به مراتبی از حیات طیبه در این رویکرد:

-دانش آموز:
امانت الهی است،فطرت روحی دروجوداوست،همواره درموقعیت است و می تواند آن را درک کرده و در راستای آن حرکت نمایند ، توانایی انتخاب و تصمیم گیری دارد ، از اراده انگیزه برخوردار است، در فرآیند یاد دهی – یادگیری ، نقش اساسی و فعال دارد، دارای قابلیت های گوناگون است
معلم: اسوه ای امین برای دانش آموز است، انگیزه اصلاح مداومانان را فراهم میسازد. زمینه ساز رشد عقلانی، علمی و اخلاقی دانش آموزان است، رهبر فرایند یاد دهی – یادگیری است، یادد دهنده و پژوهشگر آموزشی و پرورشی است.
محتوا: مبنی بر ارزش های فرهنگی و تربیتی است، مبتنی بر شایستگی های مورد انتظار از دانش آموزان است، برگرفته از یافته های علمی و معتبر بشری است، متناسب با نیاز های حال و اینده است.
یاد دهی- یادگیری: فرایندی زمینه ساز برای ابراز گرایش های فطری، هدفمند و فعال یادگیرنده با محیط های متنوع یاد گیری است.
ارزشیابی:کاستی های یاد گیری را فرصتی برای بهبود و اصلاح نظام آموزشی میداند.
محیط یادگیری:مدرسه محیط یادگیری پایه و اصلی است اما یادگیری به ان محدود نمی شود
مدیر مدرسه: مسولیت تامین و توسعه محیط یادگیری را برای شکوفایی گرایش های فطری دانش آموز بر عهده دارد از اختیاریات متناسب برای پاسخ گویی و مسولیت پذیری در کلیه امور مدرسه برخوردار است.
۵) الگوی هدف گذاری:
در الگوی هدف گذاری پنج عنصر«تعقل،ایمان،عمل و اخلاق چهار عرصه ارتباط دانش آموز با خود، خدا، خلق و خلقت» به صورت به هم پیوسته و با محوریت ارتباط با خدا تدوین می شوند.
۶)هدف کلی برنامه های درسی و تربیتی :
انتظار میرود دانش اموز طی دوره به مرتبه ای از شایستگی دست یابیم که هدف کلی برنامه درسی و تربیتی است.
۷) شایستگی های پایه:تعقل،ایمان، علم ، عمل ، اخلاق
۸)حوزه های تربیت و یادگیری:– حکمت و معارف اسلامی – قرآن و عربی – زبان و ادبیات فارسی- فرهنگ و هنر – سلامت و تربیت بدنی  – کار و فناوری – علوم انسانی و مطالعات اجتماعی – ریاضیات – علوم تجربی – زبان خارجی – آداب و مهارت های زندگی و بنیان خانواده
۹)اصول حاکم بر انتخابات راهبرد های یاد دهی یادگیری:
راهبرد های یاد دهی یادگیری باید بتواند بستر لازم را برای تحقق اهداف برنامه درسی ملی و تربیت در راستای شکوفایی فطرت و در یابی به مراتبی از حیات طیبه تدارک ببیند.
۱۰) اصول حاکم بر ارزش یابی پیشرفت تحصیلی و تربیتی:
ارزشیابی به عنوان بخش جدایی نا پذیری از فرایند یاد دهی – یاد گیری تلقی شده و از نتایج آن برای برنامه ریزی رشدحرفه ای معلمان و بهبود برنامه درسی و نظام آموزشی استفاده شود.
۱۱)فرایند تولید و اجرایی برنامه های درسی و تربیتی:
تحلیل اهداف کلان آموزش و پرورش /تحلیل عناصر برنامه درسی ملی / تحلیل نیاز ها در حوزه تربیت و یادگیری/تعیین اهداف / استاندارد های محتوا و نتیجه یادگیری.
۱۲)سیاست های تولید موارد و رسانه ای یاد گیری:
تولید محتوای الکترونیکی  چند رسانه ای متناسب با نیاز معلمان و دانش اموزان و استفاده هوشمندانه از آن.
۱۳)ساختار و زمان آموزشی:
ساختار نظام تحصیلی آموزش و پرورش بر اساس مفاد سند تحول بنیادین شامل۶ سال دوره ابتدایی متوسطه زمان تعلیم و تربیت: دوره ابتدایی: ۹۲۵ساعت دوره اول متوسطه :۱۱۱۰ ساعت و فنی حرفه ای و کار و دانش ۱۴۸۰ساعت خواهد بود.
۱۴) سیاست ها و الزامات اجرایی:
تهیه ی برنامه جامع و فراگیر- به کار گیری روش های موثر در نگهداشت و ارتقای نیروی انسانی- اختصاص منابع مالی
مناسب – به کار گیری روش های اثر بخش اشاعه برنامه درس ملی – ایجاد فرصت های متنوع – تجهیزات مدارس به فناوری های نوین
۱۵) ارزشیابی برنامه درس ملی:
ارزشیابی برنامه درس ملی به منظور فراهم آوردن اطلاعات توصیفی برای درک بیشتر و پاسخ گویی نسبت به میزان اثر بخشی و چگونگی اجرا و تحقق اهداف و نتایج برنامه انجام می شود

مبانی برنامه درس ملی:
مبانی هستی شناختی
مبانی انسان شناختی
مبانی معرفت شناختی
مبنای ارزش شناختی
مبانی دین شناختی
مبنای روانشناختی
مبنای جامعه شناختی

طرح تعالی در آموزش وپرورش چیست؟

دیدگاه هاي مختلفی در مورد شیوه مدیریت مدارس وجود دارد عده اي از مدیران مدارس ریشه بسیاري از مشکلات و راه حل هاي مدارس را در منابع مالی ، فیزیکی و بودجه آن می دانند این افراد بیشترین توجه خود را به ورودي هاي سیستم مدرسه معطوف داشته و عده اي دیگر اعلام می دارند که، اگرچه توجه به منابع موجود در ورودي هاي سیستم از اهمیت بالایی  برخوردار است اما باید به فرایند سیستم توجه بیشتري معطوف داشت آن ها در فرایند سیستم به محتوي ، روش ها ، چگونگی  تدریس ، نحوه ي مدیریت و ارزشیابی تأکید می نمایند . مدیریت کیفیت مدار که خود محصول مدیریت فرایند محور است تلاش می کند برنامهریزي استراتژیک را وارد رفتار روزانه مدارس کند در این روش که به مشارکت همه کارکنان تأکید می شود استفاده از روش ها، ابزار و مدلهاي مناسبی براي تعالی بخشیدن به کیفیت وکار مدرسه به مدیران و کارکنان پیشنهاد می گردد و لازم است مدیران و کارکنان با آموزش این شیوه ها تغییرات عمده اي را در روشهاي کاري خود به وجود آورده و برنامهریزيمناسبی را براي مدرسه معمول واجرا نمایند .

 در این راستا دفتر آموزش متوسطه راهنمایی تحصیلی سعی دارد با همکاري مسئولین استانی ، مناطق و مدیران مدارس این دوره تحصیلی ضمن بهرهگیري از شیوه هاي مدیریت فرایند محور و مدیریت کیفیت جامع با اجراي طرح ” تعالی مدیریت کیفیت مدار ” در مسیر بهبود مستمر وتعالی مدیریت کیفیت در سطح مدارس گام بردارد .

 در مجموعه ي حاضر ضمن تآکید به مدیریت فرایند محور و ارائه تعریفی از مدیریت کیفیت جامع ، راه کارهایی براي دستیابی به مدیریت کیفیت مدار و ملاك هاي ارزیابی آن ارائه شده است . از آنجا که یکی از مراحل اجراي طرح تعالی مدیریت کیفیت مدار، انجام فرایند خود ارزیابی میباشد، لذا به منظور سهولت، هماهنگی و دستیابی به نتایج مطلوبتر ضمن ارائهي تعریفی از محورهاي اصلی مورد توجه در فرایند مدیریت کیفیت، معیارها، ملاك هاو مصداق هاي پیشنهادي جهت استفاده در فرایند ارزیابی و بهبود مستمر ارائه می گردد .  

 تعریف ومفهوم مدیریت    

با رشد و پیشرفت جامعه انسانی ، سازمان هایی به وجود  آمده است که افراد هر سازمان براي دست یافتن به هدف هاي آن فعالیت می کنند و می دانیم تامین هدف هاي یک سازمان بدون طرح وتنظیم برنامه هاي دقیق، ایجاد تشکیلات منظم و هماهنگ ورهبري وکنترل فعالیت هاي دسته جمعی افراد میسر نیست بنابراین می توان مدیریت را علم و هنر متشکل و هماهنگ کردن رهبري وکنترل فعالیت هاي دسته جمعی به منظور تامین هدف یا هدف هاي مشترك خاصی تعریف نمود.علماي علم مدیریت تعاریف متعددي از مدیریت بیان کرده اند که به چند تعریف اشاره می شود .  

مدیریت یعنی گردآوري اطلاعات و تنظیم آن ها در جهت انجام کارهاي سازمانی یا مدیریت عبارت است از هماهنگی منابع انسانی و مادي ، در جهت دست یافتن به هدف هاي سازمان و در تعریف دیگر مدیریت یعنی به وجود آوردن یا تامین یک محیط مناسب ، براي افراد سازمانی درجهت هدف هاي سازمان می باشد .

 در مدیریت کمال مطلوب این است که بالاترین بهره از کار گرفته شود و این امر به زور امکان نخواهد داشت زیرا وفاداري ، علاقه به کار و ابتکار عمل را بازور نمی توان در افراد ایجاد کرد بطور خلاصه باید گفت مدیران موسسات مدرن امروزي با داشتن آخرین اطلاعات و تکنولوژي وقتی با انسان ها سروکار پیدا می کنند باید در درجه نخست به نیازهاي آنان توجه داشته باشند تا بتوانند از ابتکار عمل آنان در بالا بردن سطح کارآیی وافزایش بازده کار موسسات استفاده کنند .  

   وظایف مدیر آموزشی  

هدف اصلی مدیریت آموزشی تسهیل و پیشبرد امر آموزش و یادگیري است که براي رسیدن به این هدف مدیران آموزشی باید وظایف زیر را انجام دهند :  

 الف – وظایف عمومی  

برنامه ریزی : عبارت است از تعیین اهداف وتدارك فعالیتها ، امکانات ووسایل براي تحقق اهداف لذا داشتن طرح وبرنامه کار هفتگی ، ماهانه وسالانه از وظایف مهم یک مدیر موفق آموزشی است .  

سازماندهی : فرا گرد سازماندهی یعنی جریان نظم وترتیب دادن به کار وفعالیت ، تقسیم و تکلیف آن به افراد به منظور انجام دادن کار وتحقق هدفهاي معینی می باشد مدیر آموزشی بدین منظور باید هماهنگی هاي لازم را بین افراد و واحدهاي مختلف به وجود آورد .  

هدایت و رهبري : رهبري در مدیریت ، فراگرد اثر گذاري ونفوذ در رفتاراعضاي سازمان براي یاري وهدایت آنها در ایفاي وظایفشان است .لذا یک مدیر مدرسه باید قبل ازهرچیز یک رهبر آموزشی باشد چرا که رهبر آموزشی با برقراري ارتباط متقابل با کارکنان انگیزه کار و فعالیت را در آن ها به وجود می آورد وهمواره مشکلات وکشمکش هاي آنها را حل می نماید .  

نظارت و کنترل : نظارت و کنترل فراگرد ارزشیابی عملکرد فردي وسازمانی است براي آن که معلوم شود آیا هدفهاي سازمان تحقق پیدا کرده یا نه . یک مدیر خوب ابتدا ملاکها وروشهاي سنجش عملکرد را تعیین می کند وآنگاه برعملکردها نظارت وآنهارا اندازه گیري می کند ودر ادامه نتایج حاصله را مقایسه ودر پایان براي تصحیح عملکرد ها اقدام می نماید .  

– یکی دیگر از وظایف عمومی مدیر آموزشی برقراري ارتباط مناسب با افراد سازمان است که می بایست ضمن روشن نمودن هدف و منظور پیام، پیامها را بدون ابهام ارسال نماید و همواره قابلیت پذیرش و میزان اثرگذاري آن را از سوي مخاطبان مورد بررسی قرار دهد .  

 ب- وظایف خاص  

 برنامه آموزشی و تدریس    

مهمترین وظیفه مدیران آموزشی هدایت جریان آموزش ویادگیري به ویژه تسهیل جریان رشد وپرورش دانش آموزان است مدیران مدارس اگر برنامه هایشان را باروشن بینی اجرا نمایند و هدف هاي خود را بصورت قابل فهم وعملی طرح نمایند می توانند بازده آموزشی مدارس را بهبود بخشند لذا تعریف دقیق هدفهاي کلی نظام آموزشی بصورت معنی دار ، تقسیم هدفهاي کلی به هدف هاي فرعی ، تبدلی هدف ها به هدف هاي عملی در کلاس به کمک معلمان ، بالا بردن روحیه کارکنان و… می تواند تغییرات چشمگیري را در بازده کار معلمان و دانش آموزان ایجاد کند علاوه براین مدیر آموزشی می بایست با ارزشیابی مستمر تدریس وفعالیت هاي آموزشی مدرسه میزان اثر بخشی وکارایی معلمان ومیزان تحقق هدف هاي آموزشی را مشخص ودر زمان هاي معینی از تغییر و تجدید نظر در برنامه آموزشی مدرسه استفاده کند .  

یکی دیگر از وظایف مدیران آموزشی توجه به امور دانش آموزان است مدیر مدرسه هم وظیفه ارائه خدمات اداري وسرپرستی امور دانش آموزان را به عهده دارد وهم وظیفه شناسایی توانایی ها ، علایق و نیازها و پرورش آن ها را عهده دار می باشد .  

امور کارکنان : مدیران آموزشی با بهرهگیري از شایستگی هاي فردي و تخصصی معلمان و راهنمایان تعلیماتی می توانند به پیشرفت فعالیت هاي آموزشی و بررسی و افزایش بازده مدارس کمک کنند .  

یکی دیگر از وظایف مدیران برقراري ارتباط موثر میان مدرسه واجتماع است هدف از ایجاد این رابطه ، ایجاد اعتماد متقابل ازطریق اطلاع رسانی به مردم درباره ي وضعیت کار مدارس است تا بدین وسیله حمایت آنان را براي حل وفصل مشکلات گوناگون مدارس جلب نمایند مردم باکسب آگاهی بیشتر از اهمیت آموزش وپرورش به مشارکت در سرنوشت آموزشی وتربیتی فرزندان خود تشویق می شوند مدرسه هم متقابلا” از نظرات ونیازهاي مردم واجتماع مطلع می شود لذا تشکیل انجمن هاي اولیا ومربیان ، تشکیل شوراهاي آموزشی محلی ، برقراري ارتباط با موسسات فرهنگی دینی ، اجتماعی و… ازاهمیت بسزایی برخوردار است .  

یکی دیگر از وظایف مدیران آموزشی تهیه و تدارك امکانات، تسهیلات و تجهیزات ویژه است دراین زمینه می توان به ساختمان و تاسیسات مدرسه ، زمین بازي و ورزش ، آزمایشگاه ، کتابخانه و وسایل وابزار کمک آموزشی ، میز و نیمکت – وسایل آموزشی – بهداشتی وورزشی ، تعمیر و نگهداري ساختمان و تاسیسات حرارتی وتهویه وتامین امکانات آب ، برق ، گاز ، تلفن و…. اشاره کرد .  

امور مالی واداري : ارائه خدمات آموزشی وفعالیتهاي مدرسه منوط به اداره مؤثر امور وتامین منابع مالی وبودجه است بنابراین اداره مؤثر امور گوناگون مدرسه ، ثبت نام ، تقسیم کار باتوجه به شرح وظایف کارکنان ابلاغ آیین نامه ها ، بخشنامه ها ودستورالعمل ها ، نظارت بردفاتر و مدارك مدرسه و نگهداري از آنها ، تامین منابع مالی مدرسه چه از طریق دولتی یا مردمی نیز از وظایف مدیران به شمار می رود .  

 اجزا سیستم مدرسه  

 اجزا سیستم یک واحد آموزشی به چهار قسمت زیر تقسیم می شود :  

 -۱ ورودي هاي سیستم مدرسه

 -۲ فرایندهاي مدرسه

 -۳ خروجی هاي سیستم مدرسه

 -۴ بازخورد  

ورودي هاي سیستم مدرسه عبارتند از دانش آموزان ، معلمان ، منابع فیزیک ، منابع مالی ، دانش نظري وعلمی فنی و پژوهشی  

 فرایند هاي مدرسه عبارتند از تدریس ، مدیریت ، ارزشیابی ، محتوا و روش ها به سخن دیگر آنچه در حد فاصل ورود دانش آموزان به مدرسه تا خروج آنان در پایان سال تحصیلی اتفاق می افتد و از آنها فرد مورد نظر ومعطوف به هدف را می سازد فرایند نامیده می شود .  

خروجی هاي سیستم مدرسه هم همان دانش آموختگان وفارغ التحصیلان هستند .  

مثلا” دانش آموزان به عنوان ورودي هاي سیستم ، تحت آموزش قرار گرفته ودر مسیر وجریان یاددهی -یادگیري ،تغییر رفتار داده ودر پایان سال تحصیلی به مرتبه و قابلیت هایی می رسند(خروجی 

منظور از بازخورد رابطه اي است که بین برونداد، درونداد وفرایند، باعملیات سیستم برقرار می گردد تا براساس مقتضیات محیطی ونیازها به کار سیستم اصلاح گردیده وآن را در تعادل نگهدارد .    

دیدگاه هاي موجود در مدیریت آموزشی    

باتوجه به بررسی ومطالعه شیوه هاي مدیریت ودیدگاههاي مدیران آموزشی نسبت به حل مشکلات ومعضلات واداره مدرسه به دودیدگاه مهم در زیر اشاره می شود :

الف – برخی مدیران مدارس ریشه بسیاري از مشکلات و نیز راه حل ها را در ورودي هاي سیستم مدرسه می جویند آنها معتقدند که اگر ظرفیت هاي ورودي مدرسه ازقبیل منابع مالی ، فیزیک وپول افزایش یابد می توان همه ي تنگناها ومشکلات مدرسه راحل کرد دراین نگاه سنتی مدیریت کار وقتی خوب انجام شده که درصد قبولی از بالاترین میزان برخوردار باشد اغلب مدیران ومعلمان هم دانش آموزان را افرادي بی انگیزه وناتوان از شناخت نیازهایشان می دانند دانش آموزان هم تصور می کنند کارشان فقط حفظ مفاهیم کتابها و آوردن نمره قبولی است .

 ب – دسته دوم براین باورند که گرچه توجه به منابع موجود ومورد انتظار در ورودي هاي سیستم مدرسه حایز اهمیت وتاثیر بسیار است اما باتمرکز در فرآیند سیستم مدرسه وبهبود ارتقاي مستمر فرایند ها همراه با تعیین استراتژي ها وراهکارهاي مرتبط می توان بسیاري از حفره هاي آشکار و پنهان راحتی در ورودي هاي سیستم مدرسه بهبود بخشد و برطرف کرد .  

در مدیریت فرایند محور همه ي تلاش و هدف مدرسه و مدیر معطوف به رضایت دانش آموزان وتوسعه ي یادگیري است و تا وقتی رضایت دانشآموزان و معلمان حاصل نشده باشد در مدرسه کاري انجام نگرفته است .    

مدیریت کیفیت جامع    

قبل از اینکه مدیریت کیفیت جامع را تعریف کنیم لازم است بدانیم مدارس کیفی جامع چیست ؟  

مدارس کیفی جامع محصول مدیریت فرایند مدار ومدیریت کیفیت جامع است در این مدارس بین همه کارکنان ازجمله معلمان و دانش آموزان ارتباط مطلوبی برقرار است به معلمان ، دانش آموزان ، خانواده ها وکارکنان قدرت می دهد تا فرصت را براي توسعهي کیفیت در مدرسه درك کرده و با ابزارهاي مدیریت موجبات توسعه مدرسه را فراهم میآورند. دراین مدارس همه کارکنان درغنی سازي وارتقاي کیفیت مدرسه مشارکت دارند بهسازي همه ي عناصر وعوامل مدرسه ازجمله برنامه هاي درسی ، آموزشی ، امور پرورشی ، فوق برنامه ، منابع انسانی ارتباط با والدین وروش هاي ارزشیابی ، اصول ناظر بر مدارس کیفی جامع است .  

مدیریت این مدارس فرایندمدار است و تلاش میکند برنامه ریزي استراتژیک را وارد رفتار روزانه مدارس کند این مدارس به رهبران ومدیران اثر بخش نیاز دارند مدیرانی که آینده گرا بوده و دیدگاه هاي آینده را بررسی کرده و ایده هایی را براي تغییر پیشنهاد کنند پذیراي ایده هاي جدید بوده و براي دیگران به ویژه دانش آموزان و معلمان امید وخوش بینی و نشاط فراهم کنند .  

حال می توان گفت که مدیریت کیفیت جامع یک نظریه نیست بلکه یک حرکت و نهضت همگانی است، یک راه صحیح کار است که همه افراد باید در این نهضت مشارکت کنند در واقع مدیریت کیفیت جامع، روش مدیریت گروهی انجام دادن کار براي بهبود مداوم کیفیت و بهره وري قابلیت ها و استعداد هاي مدیریت و نیروي انسانی کار است .  

 توجه به نیازها    

پاسخ به نیازها و انتظارات دانش آموزان یکی از مسائل مهم و جدي است که باید در مدیریت مدرسه به آن توجه شود چرا که یکی از بهترین راهها براي کسب توفیق پایدار در زمینهي تعلیم وتربیت، پاسخ به انتظارات و نیازهاي دانش آموزان است. دانش آموزان نیازهاي متفاوتی دارند ولی اکثر آنها نیازمند کیفیت یادگیري هستند عده اي از آنها مایلند مدرسهاي شاد داشته باشند و جمعی دیگر علاقمندند که از تکنولوژي روز در آموزش برخوردار شوند و تعدادي دیگر به ارتقاي فردي خود میاندیشند اما همهي آنها میخواهند مدرسه اي باکیفیت و با نشاط داشته باشند و یادگیري عمیق را بهبود بخشند .  

متمرکز شدن برخواسته هاي دانش آموزان باعث ایجاد رضایت در دانش آموزان شده وکارکرد مدرسه مفید و یادگیري دانش آموز را عمیق و مؤثر میسازد. مدیریت فرایند محور بر دانش آموز تمرکز دارد واین کمک میکند تا مدیر مدرسه در کارهاي خود مطابق اهداف برنامهریزي شده پیش رود و از حاشیه روي پرهیز نماید و همیشه منافع دانش آموز را موردتوجه قرار دهد .  

 ارتقاء مستمر کیفیت    

در مدیریت کیفیت مدار فقط به تعیین اهداف در برنامه هاي آموزشی ودرسی اکتفا نمی شود چرا که اهداف به تنهایی نمی توانند منجر به نتایج پایدار و قابل اعتماد شوند .  

ارتقاي مستمر کیفیت مشارکت همهي مدیران، معلمان، کارشناسان، متخصصان، دانش آموزان و والدین آنها را براي ارتقا برنامهي درسی و آموزشی مدرسه با تآکید بر رضایت دانش آموزان مورد توجه قرار می دهد به عبارت دیگر ارتقاي مستمر کیفیت بر مشارکت همه عوامل دست اندرکار، براي جلب رضایت دانش آموزان، تآکید بر تحول و تغییر در شناخت ، نگرش فردي وجمعی همهي کارکنان مدرسه به طور مستمر وتوجه به تکنولوژي در فرایند برنامه هاي مدرسه تآکید دارد . دریک مفهوم کلان، ارتقاي مستمر کیفیت شامل ایجاد زیر ساخت مناسب وتیم هاي ارتقا براي ارتقاي فرایند ها است .

آشنایی مدیران با روش ها ، ابزارها ومدل ها و بهره مندي از آن ها به طور عملی مورد انتظار است 

از آنجایی که مدیریت کیفیت ، حرکتی است از بالا به پایین لذا مدیران باید قبل از کارکنان آموزش ببینند وبااین روش ها ،ابزار ومدلها آشنا شوند چرا که اگر مدیران شخصا” درگیر فرایند ارتقا نشوند ولو همه ي معلمان و کارکنان تحت نظر آنها در فعالیت هاي ارتقا مشارکت کنند، کار به جایی نخواهد رسید .  

 مشارکت همگانی درمدرسه    

مشارکت که از آن به عنوان دخالت در فرایند تصمیم گیري ها وتصمیم سازي ها یادشده است موجب افزایش بهره وري در کار ، یگانگی و افزایش اعتماد افراد به یکدیگر می شود .  

مدیریت کیفیت جامع فقط نمی تواند به قابلیت وتوانایی مدیران متکی باشد بلکه به مشارکت افراد و کارگروهی و استفاده از خرد جمعی براي بهینه سازي فرهنگ سازمانی مدرسه تآکید دارد، جو سازمانی دوستانه، حسن مناسبات وارتباطات بین نیروهاي انسانی، شناخت و اعتماد مدیر از گروه وکارگروهی میتواند زمینه ساز و فراهم آورندهي آموزش وپرورش با نشاط ومؤثر در مدرسه باشد .  

مدیران مدارس باید مهارت کار گروهی در مدرسه را فراگیرند و براي ایجاد محیطی مشارکتپذیر نگرش خود رانسبت به سازماندهی کارها تغییر دهند چرا که در کار گروهی میتوان از خرد، هوش وابتکار همه ي کارکنان بهره مند شد .  

آنچه که دانستن آن میتواند راهگشا باشد روشهاي فعال شدن کار گروهی درمدرسه است که می توان به نام گذاري گروه ، درك اعضاي گروه از سوي رهبر گروه ، توجه به نیازهاي مادي ومعنوي آنان ، محبت وصداقت ورزیدن به آنان عدم شتاب دررسیدن به نتیجه ، برداشتن گامهاي آهسته ولی پیوسته ، اداره ي خوب وفعال جلسات گروه اشاره کرد .  

 چگونگی فرایند حرکت    

در مدیریت کیفیت جامع تغییر دائمی در روش مورد نظر است بطوري که این حرکت آهسته ولی پیوسته باشد و زمانی این حرکت به نتیجه میرسد که مدیر در اجراي آن مشارکت فعال و مؤثر داشته باشد .  

مدیر موفق کسی است که قبل از اجراي کار، زمینه را براي آن آماده کند براي زمینه سازي توجه به موارد زیر ضروري است 

تغییر دادن عادت هاي قدیمی، حاکم کردن تفکر سیستماتیک ( توجه به کل نه به جزء ) صبور بودن ، به منافع درازمدت اندیشیدن، ازبین بردن ترس بعنوان منابع تغییر، حمایت کامل و جدي رهبر مدرسه و منطقه آموزشی، تهیه برنامه استراتژیک و راهبردي درمدرسه، گسترش رویکرد مشارکتی در مدرسه و جایگزین کردن برنامه محوري به جاي موضوع محوري. علاوه برموارد فوق میبایست به نکات کلیدي دیگري در فرایند حرکت مدیریت کیفیت جامع توجه نمود از آن جمله میتوان به مشارکت مدیر مدرسه بعنوان یکی از مهمترین عوامل دست اندر کار حرکت، بالابردن وگسترش آگاهی کلیه کارکنان از موضوع ، ایجاد تغییر در نگرش کارکنان و بالا بردن مهارت هاي آن ها اشاره کرد. پس از زمینه سازي نوبت به تهیه برنامه ي اجرایی بهبود مدرسه میرسد :  

مرحله اول به مطالعه موقعیتی که در آن قرار داریم می پردازیم در این مرحله ترسیم چشم انداز ، مآموریت، رسالت مدرسه ، چالش ها و نهایتاً موقعیتی که می خواهیم به آن برسیم را مورد توجه قرار می دهیم به عبارت . دیگر وضعیت موجود مدرسه و وضعیت مطلوب مدرسه شناسایی می گردد  

مرحله دوم از طریق ابزارهاي مختلف به شناسایی مشکلات پرداخته و فاصلهي بین وضعیت موجود ومطلوب را مشخص مینماییم .  

مرحله سوم به شناسایی ، انتخاب وتحلیل فرایندهاي مدرسه براي بهبود و ارتقاي فرایندها می پردازیم .  

مرحله چهارم : استراتژي هاي بهبود مدرسه را تعیین میکنیم .  

مرحله پنجم : براي بهبودمدرسه برنامه ریزي می کنیم این برنامه ریزي شامل زمان بندي پروژه ها وفعالیت ها ، اولویتگذاري، سازماندهی و بسیج منابع وامکانات براي هرچه بهتر انجام شدن برنامه ها و… است  

در مراحل بعدي به اجراي برنامه هاي اجرایی و تفصیلی، ارزیابی در حین اجراي برنامه ها و نهایتاً اقدام براي برنامه ریزي مجدد و دوره ي بعدي می پردازیم .  

 ویژگی هاي مدیر مدرسه کیفی جامع    

پس از مشخص کردن هدفهاي میانی و سالانه مدرسه نوبت به سازماندهی می رسد براي اینکار کمیته اي تحت عنوان کمیته مدیریت کیفیت جامع در مدرسه تشکیل می شود که وظیفهي آن هدایت و اشاعهي مدیریت کیفیت جامع است مدیر مدرسه به عنوان متولی اصلی فرایند بهبود در مدرسه می بایست بعنوان رییس این کمیته شخصا” فعالیت را در دست گیرد مدیر مدرسه باید داراي ویژگی هاي زیر باشد :  

 -۱ تلاش ، فداکاري ووقت گذاري براي کار

 -۲ تلاش مستمر در جهت افزایش هوش و ذکاوت خود داشتن

 -۳ بخشندگی نسبت به دیگران وسخت گیري نسبت به خود داشتن

 -۴ با غلبه برنفس خود ، فاتح دیگران شدن

 -۵ نمونه بودن درفضیلت و عادت هاي پسندیده داشتن

 -۶ روحیه ي مشارکت داشتن

 -۷ براي اندیشه دیگران ارزش قائل شدن

 -۸ دادن آزادي خطر پذیري به نیروهاي کاراندیشگر واندیشمند

 -۹ نظارت هوشمندانه داشتن

 -۱۰ احساس فداکاري شدید داشتن

 -۱۱ حضور بیشتر در کنار کارکنان داشتن

 -۱۲ شخصیت دادن به کارکنان

 -۱۳ کمک به دیگران تاخودشان کار را انجام دهند

 -۱۴ تشویق همکاران به استفاده از فکر خودشان

 -۱۵ توانایی سرمایه گذاري در انتقال فن آوري اطلاعات

 -۱۶ روحیه نوآوري داشتن وتغییرات منطقی را پذیرفتن

 -۱۷ اندیشه هاي کارکنان را بارورساختن ومشارکت دادن آنها در برنامه ریزي

 -۱۸ به ارتقاي مستمر کیفیت اندیشیدن

 -۱۹ بینشی مبتنی برجامعیت کار داشتن  

 خلاصه آن که :    

با رشد و پیشرفت تکنولوژي وفن آوري اطلاعات، جامعه انسانی دگرگون شده و بسرعت دچار تغییر میشود این تغییرات خود به خود نیازهاي جدید را نیز بوجود میآورد دست اندرکاران تعلیم وتربیت میبایست همزمان با این تغییرات برنامهریزي نمایند و خود نیز ضمن کسب اطلاعات و آگاهی هاي جدید به روش هاي مناسب و نوین آموزشی و پرورشی مجهز شوند یکی از مواردي که در امر آموزش و تربیت دانش آموزان نقش اساسی دارد فراهم آوردن وسایل و امکانات سخت افزاري و نرمافزاري است اما در زمانهاي مختلف دیدگاههاي افراد صاحب نظر متفاوت بوده است عدهاي در مدیریت آموزش وپرورش ریشه بسیاري از مشکلات و حتی راه حلهاي آن را در ورودي هاي سیستم مدرسه میجویند به عبارت دیگر امکانات سخت افزاري را مهمتر قلمداد میکنند و معتقدند که اگر ظرفیت هاي ورودي مدرسه از قبیل منابع مالی ، فیزیکی و پول افزایش یابد میتوان همه تنگناها و مشکلات مدرسه را حل کرد عده دیگري هم براین باورند که گرچه ورودي هاي سیستم مدرسه و منابع مالی و فیزیکی حایز اهمیت ومؤثر هستند اما باید بیشتر به فرآیند سیستم توجه شود این گروه تدریس، مدیریت، ارزشیابی، محتوي و روشها را بعنوان امکانات نرم افزاري مؤثرتر میدانند .

باتوجه به آنچه گذشت ضمن تآکید بر روش دیدگاه دوم در مدیریت مدرسه توجه بیشتر را به کیفیت و فرآیند محوري می دهد تآکید می نماییم که در پیشبرد امور و بهبود بخشیدن به مدیریت مدرسه باید به همه موارد، امکانات و روش ها توجه نمود .  

چراکه اگر در مدیریت مدرسه فقط امکانات سخت افزاري مانند ساختمان، حیاط مدرسه، سالن، اتاق ها، وسایل کمک آموزشی، آزمایشگاه و کارگاه و.. را فراهم نماییم اما برنامه مناسب، روش صحیح و محتواي ارزشمند نداشته باشیم هیچ نتیجه و بهرهاي نخواهیم برد برعکس هم اگر به فرایند سیستم توجه جدي نماییم اما امکانات سخت افزاري که بعنوان پشتیبانی سیستم مدرسه هستند را تآمین ننماییم چندان در کارخود توفیقی نخواهیم داشت زیرا به عقیده روانشناسان حتی اکسیژن هوا، نور کافی، رنگ وضعیت فیزیکی، شکل و ابعاد کلاس در یادگیري مؤثرند پس نتیجه می گیریم که در اولویت اول داشتن برنامه توجه به روش هاي تدریس، ارزشیابی مستمر از روش ها و میزان دستیابی به اهداف و تقویت مدیریتی که نتیجهي همهي تلاش ها و اقدامات آن معطوف به رضایت دانش آموزان و توسعهي یادگیري باشد ودرمرحله دوم توجه به پشتیبانی و تأمین امکانات مالی و فیزیکی در بهبود بخشیدن به مدیریت مدرسه مهم وضروري است .

 محورها ي مورد هدف در طرح تعالی مدیریت کیفیت مدار  

 -۱ تبیین چشم انداز، رسالت و تدوین برنامه عمل :    

مدیران مدارس متعالی(رهبران آموزشی مأموریت و دور نماي مدرسه خود را با مشارکت مؤثر و همفکري دیگر کارکنان از طریق استراتژي متمرکز براهداف سند تحول بنیادین و منافع ذینفعان (کارکنان، دانش آموزان، اولیاء) محقق می سازند. این مدارس در تدوین استراتژي از اطلاعات و شواهد موجود در خصوص شرایط فرهنگی، اجتماعی، اقتصادي و…. دانش آموزان و هم چنین گزارشات پیشرفت تحصیلی – تربیتی آنان به عنوان دروندادها به طور گسترده و مناسب استفاده می نمایند و ذینفعان را از ارزش ها، رسالت ها و اهداف مدرسه آگاه می سازند. این رهبران آموزشی دستیابی به اهداف را تسهیل می کنند و درمقاصد خود ثبات دارند و همواره قادر خواهند بود با ترغیب و تشویق کارکنان خود در محیط مدرسه وفاق سازمانی ایجاد نمایند .

 -۲ توسعه ي توانمندي ها و مشارکت نیروي انسانی :    

مدیران مدارس متعالی توان کارکنان خود را در سطوح فردي، تیمی و سازمانی مدیریت کرده و ارتقا می بخشند. آن ها عدالت و برابري را ترویج کرده و کارکنان خود را در امور سازمان مشارکت داده و از این طریق آن ها را توانمند می سازند. در این گونه مدارس، با تعامل مؤثر میان مدیر وکارکنان انگیزه و تعهد سازمانی تقویت شده و کارکنان فعالیت هاي مدرسه را در مسیر بهبود مستمر و تعالی قرار می دهند .  

 -۳ استقرار نظام یاددهی – یادگیري :    

در مدارس متعالی تلاش می گردد با مشارکت فعال دانش آموزان و بکارگیري روش هاي تدریس مؤثر و منعطف ، بهره گیري از فناوري هاي نوین آموزشی و راهبردهاي خلاقانه ، آنان را در فراگیري روش هاي مسئله یابی و حل مسئله ، درك و فهم مفاهیم درسی و شناسایی ارتباط معنایی آن مفاهیم با زندگی و هم چنین کاربرد آموخته ها در زندگی یاري نمایند .  

 -۴ توسعه مشارکت دانش آموزان در اداره ي مدرسه :    

مدارس متعالی باخلق ظرفیت هاي جدید از طریق مشارکت دانش آموزان در تدوین و اجراي برنامه هاي آموزشی و پرورشی، ضمن وسعت بخشی به اندیشه دانش آموزان، بستر هاي مناسب را براي بروز استعداد ها، تقویت حس مسئولیت پذیري و اعتماد به نفس ، تلفیق اندیشه و عمل و نیز زمینه هاي اجتماعی شدن و جامعه پذیري آنان را فراهم می نمایند .  

 -۵ محور توسعه ي مشارکت اولیاء و نهادهاي اجتماعی در امور مدرسه :  

 مدیران مدارس متعالی به منظور ایجاد زمینه هاي لازم و ظرفیت سازي مطلوب تلاش می نمایند با مشارکت، هماهنگی و هم فکري میان مربیان ، اولیا و نهادهاي اجتماعی زمینه هاي تربیت و رشد فکري و اخلاقی دانش آموزان را فراهم نمایند .  

 -۶ محور مدیریت امور اجرایی و اداري :    

شناسایی ، بکارگیري بهینه و استفاده ي حداکثري از ظرفیت هاي بالقوه و بالفعل مدرسه، برقراري نظم و ایجاد محیطی آرام و پویا و انجام امور به صورت کارآ و اثربخش .  

 -۷ محور فعالیت هاي مکمل و فوق برنامه :  

 مدارس متعالی به منظور غنی سازي برنامه ها و تعمیق یادگیري در دانش آموزان ، فعالیت هاي مکمل و فوق برنامه را با توجه به نیازها ، استعدادها و علائق دانش آموزان پیش بینی و اجرا نموده تا ضمن ایجاد فرصت هایی براي کسب تجربه دانش آموزان در درون و بیرون مدرسه ، محیط آموزشی را به محیطی پرنشاط و پویا تبدیل نمایند .  

 -۸ محوربرقراري نظام رشد آفرین انگیزشی :    

مدارس متعالی در طراحی نظام یادگیري خویش، چهارچوب هدفمند و برانگیزاننده ي درونی و بیرونی مناسبی را پیش بینی و مستقر می کنند . در این راستا اجزاء و عناصر انسانی ذي نفع اعم از دانش آموزان ، کارکنان و اولیاء ضمن شناسایی هویت سازمانی ، به ارتقاء سطح فکري، علمی و عملی خود می اندیشند و در جهت شکوفایی افزون تر و رقابت همراه با رفاقت، گام هاي عملی ارزنده اي را بر می دارند. در این نظام، مدرسه با در نظر گرفتن مکانیزم هاي تشویق و ترغیب درونی و بیرونی رشد انگیزشی ذي نفعان را عالمانه مورد هدف قرار می دهد .  

 فرایند ارزیابی بر اساس چهارچوب معرفی شده :  

 چهارچوب اصلی مجموعه ي حاضر شامل ۸ محور وملاك هاي مورد ارزیابی از فرایند فعالیت هاي کیفی انجام شده در مدرسه می باشد. با توجه به ضریب اهمیت هریک از ملاكها امتیاز آن تعیین و براساس تعداد بندهاي ملاك ها امتیاز نهایی هر محور تعیین شده است . (به طور مثال در محور نمون برگ شماره ۱ملاك ها در ۷ بند تبیین شده اند و امتیاز نهایی این محور ۷۰ می باشد در صورتی که محور شماره ۳ با داشتن تعداد ۱۰ بند ارزیابی داراي ۱۰۰ امتیازمی باشد). داراي . لازم به ذکر است سقف امتیاز در هر بند ۱۰ امتیاز در نظر گرفته شده است که پس از محاسبه امتیاز دریافتی در هر بند ، درجه ارزشیابی مدرسه در آن ملاك تعین ودر پایان هر محور نیز درجهارزشیابی مدرسه در آن محور تعیین می گردد و پس از اتمام و ارزیابی تمامی محورها و محاسبهي میانگین امتیازات دریافتی از سوي داوران میزان موفقیت و عنوان کسب شده از سوي مدرسه اعلام می گردد .  

 پیشنهادات راهبردي  

 -۱ در مدرسه کمیتهي مدیریت کیفیت را تشکیل دهید وسعی نمایید مدیر مدرسه خودشخصا” مدیریت و رهبري این کمیته را به عهده گیرد وضمن استفاده از همه ي معلمان ودانش آموزان در برنامه ریزي ، فرایند نتایج را مرتباًارزیابی نماید .

 -۲ مدیر مدرسه ضمن توجه جدي به مدیریت روابط انسانی در اداره ي مدرسه ، سبک مدیریتی خود را برپایه ي مشارکت قرار دهد تا از این طریق در قلب و روح کارکنان ودانش آموزان نفوذ نماید .

 -۳ مدیرمدرسه می بایست با مشاهده وبازدید از کارها وتجارب موفق سایر مدیران برتجارب خود بیفزاید وطرح ها والگوهاي مناسب مدیران موفق را شناسایی و پس از مطالعه وارزیابی باتوجه به شرایط مدرسه خود بعداز تغییرات لازم اجرا نماید .

 -۴ کیفیت بخشی مدرسه، مستلزم تنظیم اهدافی مشخص است که باید در راستاي اهداف وزارت آموزش وپرورش (مصوب شوراي عالی آموزش وپرورش ) باشد لذا اهداف وزارت آموزش وپرورش بسیار کلی است ومدیران باید برحسب دوره تحصیلی و بانگاه به اهداف کلی ، اهداف اختصاصی وتفصیلی وقابل دست یابی را تدوین کنند .

 -۵ براي آموزش کارکنان مدرسه وآشنایی آنها با مدیریت کیفیت دورههاي آموزشی لازم برگزار شود وبراي کسانی که در این زمینه پیشقدم هستند وتلاش می کنند جوایزي در نظر گرفته شود .

 -۶ باید کارها وفعالیت هاي خوب وطرح هاي ارزنده مدرسه درجلسه اي به افراد وگروههاي ذیربط ارائه گردد تا از این طریق دیگران با تجارب واندیشه هاي دیگران آشنا شوند .

 -۷ براي ارائه تجارب واندیشه هاي نو وپیشنهادهاي مفید میتوان از وسایلی نظیر اسلاید ، فیلم ، گراف ، ویدئو ،  پروژکتور و …. استفاده نمود .

 -۸ کارگروهی را به معلمان آموزش دهید برخوردي باز داشته باشید و جلسات بحث هاي نظري تشکیل دهید سعی کنید تا از مزایاي کارگروهی بهره مند شوید و به جاي پاداش دادن به عملکردهاي فردي به عملکرد هاي گروهی پاداش دهید

 -۹ شوراهاي مدرسه و تشکلات دانشآموزي را تشکیل دهید و با واگذاري مسؤلیتهاي مختلف حتی اداره مدرسه وکلاس به دانش آموزان زمینه پرورش حرفه اي آنها را فراهم کنید .

 -۱۰ مدیر مدرسه می بایست به معلمان وکارکنان مدرسه  براي رفتار درست آنها پاداش دهد این کار باعث میشود تا نتایج مثبت بیشتر شود همچنین باید به کارهاي برجسته به خلاقیت هاي کاربردي، به ساده کردن کار، به کیفیتکار، به کارهاي تیمی و نهایتاً به کسانی که رفتار مؤثر دارند پاداش داد این پاداش می تواند هم مادي و هم معنوي باشد .

 -۱۱ معلمان می بایست در بهبود فرایند یاددهی – یادگیري فعالیت هاي آموزشی مدرسه وارتقاي شایستگی هاي حرفه اي معلمان از پژوهش مشارکتی که یکی از اثر بخش ترین نوع پژوهش در حین عمل می باشد استفاده نمایند براي اینکار لازم است آموزش هاي لازم را به معلمان ارائه داد .

 -۱۲ مدیر مدرسه باید به همان اندازه که به زیردستان (معلمان وکارکنان مدرسه) آزادي عمل میدهد به همان اندازه هم اقتدار خود را به کار گیرد و نظارت لازم را برکار آنها داشته باشد .

 -۱۳ مدیر مدرسه به کارکنان ومعلمان اجازه دهد تا درحوزه محدودیت هاي تعیین شده توسط او تصمیم گیري وانجام وظیفه نمایند .

 -۱۴ مدیران باید به جاي سخت کار کردن، کاغذ بازي و بوروکراسی اداري به زیبا کردن، وهمچنین درست ونرم وروان کارکردن بپردازند .

 -۱۵ مدیران باید از پیشداوري در مورد معلمان، کارکنان و دانش آموزان اجتناب نموده وبه کسی برچسب نزنند و طوري رفتار کنند تا همه افراد در کارها وحل مشکلات همدیگر را یاري کنند .

 -۱۶ در مدارس کیفیت جامع مدیر باید تلاش کند خود رهبر آموزشی باشد و هم مهارت هاي رهبري را به معلمان خود بیاموزد

خلاصه ی مراحل اجرای برنامه تعالی مدیریت کیفیت مدار

با رشد و پیشرفت تکنولوژي وفن آوري اطلاعات، جامعه انسانی دگرگون شده و بسرعت دچار تغییر میشود این تغییرات خود به خود نیازهاي جدید را نیز بوجود میآورد دست اندرکاران تعلیم وتربیت میبایست همزمان با این تغییرات برنامهریزي نمایند و خود نیز ضمن کسب اطلاعات و آگاهی هاي جدید به روش هاي مناسب و نوین آموزشی و پرورشی مجهز شوند یکی از مواردي که در امر آموزش و تربیت دانش آموزان نقش اساسی دارد فراهم آوردن وسایل و امکانات سخت افزاري و نرمافزاري است اما در زمانهاي مختلف دیدگاههاي افراد صاحب نظر متفاوت بوده است عدهاي در مدیریت آموزش وپرورش ریشه بسیاري از مشکلات و حتی راه حلهاي آن را در ورودي هاي سیستم مدرسه میجویند به عبارت دیگر امکانات سخت افزاري را مهمتر قلمداد میکنند و معتقدند که اگر ظرفیت هاي ورودي مدرسه از قبیل منابع مالی ، فیزیکی و پول افزایش یابد میتوان همه تنگناها و مشکلات مدرسه را حل کرد عده دیگري هم براین باورند که گرچه ورودي هاي سیستم مدرسه و منابع مالی و فیزیکی حایز اهمیت ومؤثر هستند اما باید بیشتر به فرآیند سیستم توجه شود این گروه تدریس، مدیریت، ارزشیابی، محتوي و روشها را بعنوان امکانات نرم افزاري مؤثرتر میدانند .  

باتوجه به آنچه گذشت ضمن تآکید بر روش دیدگاه دوم در مدیریت مدرسه توجه بیشتر را به کیفیت و فرآیند محوري می دهد تآکید می نماییم که در پیشبرد امور و بهبود بخشیدن به مدیریت مدرسه باید به همه موارد، امکانات و روش ها توجه نمود .  

چراکه اگر در مدیریت مدرسه فقط امکانات سخت افزاري مانند ساختمان، حیاط مدرسه، سالن، اتاق ها، وسایل کمک آموزشی، آزمایشگاه و کارگاه و.. را فراهم نماییم اما برنامه مناسب، روش صحیح و محتواي ارزشمند نداشته باشیم هیچ نتیجه و بهرهاي نخواهیم برد برعکس هم اگر به فرایند سیستم توجه جدي نماییم اما امکانات سخت افزاري که بعنوان پشتیبانی سیستم مدرسه هستند را تآمین ننماییم چندان در کارخود توفیقی نخواهیم داشت زیرا به عقیده روانشناسان حتی اکسیژن هوا، نور کافی، رنگ وضعیت فیزیکی، شکل و ابعاد کلاس در یادگیري مؤثرند پس نتیجه می گیریم که در اولویت اول داشتن برنامه توجه به روش هاي تدریس، ارزشیابی مستمر از روش ها و میزان دستیابی به اهداف و تقویت مدیریتی که نتیجهي همهي تلاش ها و اقدامات آن معطوف به رضایت دانش آموزان و توسعهي یادگیري باشد ودرمرحله دوم توجه به پشتیبانی و تأمین امکانات مالی و فیزیکی در بهبود بخشیدن به مدیریت مدرسه مهم وضروري است .

 محورها ي مورد هدف در طرح تعالی مدیریت کیفیت مدار  

 -۱ تبیین چشم انداز، رسالت و تدوین برنامه عمل :    

مدیران مدارس متعالی(رهبران آموزشی مأموریت و دور نماي مدرسه خود را با مشارکت مؤثر و همفکري دیگر کارکنان از طریق استراتژي متمرکز براهداف سند تحول بنیادین و منافع ذینفعان (کارکنان، دانش آموزان، اولیاء) محقق می سازند. این مدارس در تدوین استراتژي از اطلاعات و شواهد موجود در خصوص شرایط فرهنگی، اجتماعی، اقتصادي و…. دانش آموزان و هم چنین گزارشات پیشرفت تحصیلی – تربیتی آنان به عنوان دروندادها به طور گسترده و مناسب استفاده می نمایند و ذینفعان را از ارزش ها، رسالت ها و اهداف مدرسه آگاه می سازند. این رهبران آموزشی دستیابی به اهداف را تسهیل می کنند و درمقاصد خود ثبات دارند و همواره قادر خواهند بود با ترغیب و تشویق کارکنان خود در محیط مدرسه وفاق سازمانی ایجاد نمایند .

 -۲ توسعه ي توانمندي ها و مشارکت نیروي انسانی :    

مدیران مدارس متعالی توان کارکنان خود را در سطوح فردي، تیمی و سازمانی مدیریت کرده و ارتقا می بخشند. آن ها عدالت و برابري را ترویج کرده و کارکنان خود را در امور سازمان مشارکت داده و از این طریق آن ها را توانمند می سازند. در این گونه مدارس، با تعامل مؤثر میان مدیر وکارکنان انگیزه و تعهد سازمانی تقویت شده و کارکنان فعالیت هاي مدرسه را در مسیر بهبود مستمر و تعالی قرار می دهند .  

 -۳ استقرار نظام یاددهی – یادگیري :    

در مدارس متعالی تلاش می گردد با مشارکت فعال دانش آموزان و بکارگیري روش هاي تدریس مؤثر و منعطف ، بهره گیري از فناوري هاي نوین آموزشی و راهبردهاي خلاقانه ، آنان را در فراگیري روش هاي مسئله یابی و حل مسئله ، درك و فهم مفاهیم درسی و شناسایی ارتباط معنایی آن مفاهیم با زندگی و هم چنین کاربرد آموخته ها در زندگی یاري نمایند .  

 -۴ توسعه مشارکت دانش آموزان در اداره ي مدرسه :    

مدارس متعالی باخلق ظرفیت هاي جدید از طریق مشارکت دانش آموزان در تدوین و اجراي برنامه هاي آموزشی و پرورشی، ضمن وسعت بخشی به اندیشه دانش آموزان، بستر هاي مناسب را براي بروز استعداد ها، تقویت حس مسئولیت پذیري و اعتماد به نفس ، تلفیق اندیشه و عمل و نیز زمینه هاي اجتماعی شدن و جامعه پذیري آنان را فراهم می نمایند .  

 -۵ محور توسعه ي مشارکت اولیاء و نهادهاي اجتماعی در امور مدرسه :  

 مدیران مدارس متعالی به منظور ایجاد زمینه هاي لازم و ظرفیت سازي مطلوب تلاش می نمایند با مشارکت، هماهنگی و هم فکري میان مربیان ، اولیا و نهادهاي اجتماعی زمینه هاي تربیت و رشد فکري و اخلاقی دانش آموزان را فراهم نمایند .  

 -۶ محور مدیریت امور اجرایی و اداري :    

شناسایی ، بکارگیري بهینه و استفاده ي حداکثري از ظرفیت هاي بالقوه و بالفعل مدرسه، برقراري نظم و ایجاد محیطی آرام و پویا و انجام امور به صورت کارآ و اثربخش .

 -۷ محور فعالیت هاي مکمل و فوق برنامه :  

 مدارس متعالی به منظور غنی سازي برنامه ها و تعمیق یادگیري در دانش آموزان ، فعالیت هاي مکمل و فوق برنامه را با توجه به نیازها ، استعدادها و علائق دانش آموزان پیش بینی و اجرا نموده تا ضمن ایجاد فرصت هایی براي کسب تجربه دانش آموزان در درون و بیرون مدرسه ، محیط آموزشی را به محیطی پرنشاط و پویا تبدیل نمایند .  

 -۸ محوربرقراري نظام رشد آفرین انگیزشی :    

مدارس متعالی در طراحی نظام یادگیري خویش، چهارچوب هدفمند و برانگیزاننده ي درونی و بیرونی مناسبی را پیش بینی و مستقر می کنند . در این راستا اجزاء و عناصر انسانی ذي نفع اعم از دانش آموزان ، کارکنان و اولیاء ضمن شناسایی هویت سازمانی ، به ارتقاء سطح فکري، علمی و عملی خود می اندیشند و در جهت شکوفایی افزون تر و رقابت همراه با رفاقت، گام هاي عملی ارزنده اي را بر می دارند. در این نظام، مدرسه با در نظر گرفتن مکانیزم هاي تشویق و ترغیب درونی و بیرونی رشد انگیزشی ذي نفعان را عالمانه مورد هدف قرار می دهد .  

 فرایند ارزیابی بر اساس چهارچوب معرفی شده :  

 چهارچوب اصلی مجموعه ي حاضر شامل ۸ محور وملاك هاي مورد ارزیابی از فرایند فعالیت هاي کیفی انجام شده در مدرسه می باشد. با توجه به ضریب اهمیت هریک از ملاكها امتیاز آن تعیین و براساس تعداد بندهاي ملاك ها امتیاز نهایی هر محور تعیین شده است . (به طور مثال در محور نمون برگ شماره ۱ملاك ها در ۷ بند تبیین شده اند و امتیاز نهایی این محور ۷۰ می باشد در صورتی که محور شماره ۳ با داشتن تعداد ۱۰ بند ارزیابی داراي ۱۰۰ امتیازمی باشد). داراي . لازم به ذکر است سقف امتیاز در هر بند ۱۰ امتیاز در نظر گرفته شده است که پس از محاسبه امتیاز دریافتی در هر بند ، درجه ارزشیابی مدرسه در آن ملاك تعین ودر پایان هر محور نیز درجهارزشیابی مدرسه در آن محور تعیین می گردد و پس از اتمام و ارزیابی تمامی محورها و محاسبهي میانگین امتیازات دریافتی از سوي داوران میزان موفقیت و عنوان کسب شده از سوي مدرسه اعلام می گردد .  

 پیشنهادات راهبردي  

 -۱ در مدرسه کمیتهي مدیریت کیفیت را تشکیل دهید وسعی نمایید مدیر مدرسه خودشخصا” مدیریت و رهبري این کمیته را به عهده گیرد وضمن استفاده از همه ي معلمان ودانش آموزان در برنامه ریزي ، فرایند نتایج را مرتباًارزیابی نماید .

 -۲ مدیر مدرسه ضمن توجه جدي به مدیریت روابط انسانی در اداره ي مدرسه ، سبک مدیریتی خود را برپایه ي مشارکت قرار دهد تا از این طریق در قلب و روح کارکنان ودانش آموزان نفوذ نماید .

 -۳ مدیرمدرسه می بایست با مشاهده وبازدید از کارها وتجارب موفق سایر مدیران برتجارب خود بیفزاید وطرح ها والگوهاي مناسب مدیران موفق را شناسایی و پس از مطالعه وارزیابی باتوجه به شرایط مدرسه خود بعداز تغییرات لازم اجرا نماید .

 -۴ کیفیت بخشی مدرسه، مستلزم تنظیم اهدافی مشخص است که باید در راستاي اهداف وزارت آموزش وپرورش (مصوب شوراي عالی آموزش وپرورش ) باشد لذا اهداف وزارت آموزش وپرورش بسیار کلی است ومدیران باید برحسب دوره تحصیلی و بانگاه به اهداف کلی ، اهداف اختصاصی وتفصیلی وقابل دست یابی را تدوین کنند .

 -۵ براي آموزش کارکنان مدرسه وآشنایی آنها با مدیریت کیفیت دورههاي آموزشی لازم برگزار شود وبراي کسانی که در این زمینه پیشقدم هستند وتلاش می کنند جوایزي در نظر گرفته شود .

 -۶ باید کارها وفعالیت هاي خوب وطرح هاي ارزنده مدرسه درجلسه اي به افراد وگروههاي ذیربط ارائه گردد تا از این طریق دیگران با تجارب واندیشه هاي دیگران آشنا شوند .

 -۷ براي ارائه تجارب واندیشه هاي نو وپیشنهادهاي مفید میتوان از وسایلی نظیر اسلاید ، فیلم ، گراف ، ویدئو ،  پروژکتور و …. استفاده نمود .

 -۸ کارگروهی را به معلمان آموزش دهید برخوردي باز داشته باشید و جلسات بحث هاي نظري تشکیل دهید سعی کنید تا از مزایاي کارگروهی بهره مند شوید و به جاي پاداش دادن به عملکردهاي فردي به عملکرد هاي گروهی پاداش دهید

 -۹ شوراهاي مدرسه و تشکلات دانشآموزي را تشکیل دهید و با واگذاري مسؤلیتهاي مختلف حتی اداره مدرسه وکلاس به دانش آموزان زمینه پرورش حرفه اي آنها را فراهم کنید .

 -۱۰ مدیر مدرسه می بایست به معلمان وکارکنان مدرسه  براي رفتار درست آنها پاداش دهد این کار باعث میشود تا نتایج مثبت بیشتر شود همچنین باید به کارهاي برجسته به خلاقیت هاي کاربردي، به ساده کردن کار، به کیفیتکار، به کارهاي تیمی و نهایتاً به کسانی که رفتار مؤثر دارند پاداش داد این پاداش می تواند هم مادي و هم معنوي باشد .

 -۱۱ معلمان می بایست در بهبود فرایند یاددهی – یادگیري فعالیت هاي آموزشی مدرسه وارتقاي شایستگی هاي حرفه اي معلمان از پژوهش مشارکتی که یکی از اثر بخش ترین نوع پژوهش در حین عمل می باشد استفاده نمایند براي اینکار لازم است آموزش هاي لازم را به معلمان ارائه داد .

 -۱۲ مدیر مدرسه باید به همان اندازه که به زیردستان (معلمان وکارکنان مدرسه) آزادي عمل میدهد به همان اندازه هم اقتدار خود را به کار گیرد و نظارت لازم را برکار آنها داشته باشد .

 -۱۳ مدیر مدرسه به کارکنان ومعلمان اجازه دهد تا درحوزه محدودیت هاي تعیین شده توسط او تصمیم گیري وانجام وظیفه نمایند .

 -۱۴ مدیران باید به جاي سخت کار کردن، کاغذ بازي و بوروکراسی اداري به زیبا کردن، وهمچنین درست ونرم وروان کارکردن بپردازند .

 -۱۵ مدیران باید از پیشداوري در مورد معلمان، کارکنان و دانش آموزان اجتناب نموده وبه کسی برچسب نزنند و طوري رفتار کنند تا همه افراد در کارها وحل مشکلات همدیگر را یاري کنند .

 -۱۶ در مدارس کیفیت جامع مدیر باید تلاش کند خود رهبر آموزشی باشد و هم مهارت هاي رهبري را به معلمان خود بیاموزد


نوشته شده توسط محمد صالح
تاریخ انتشار : 04 می 19
نظرتان را ثبت کنید.

95 − = 86